نام اختصاری : Sudan stain

سایر نام ها: رنگ‏آمیزی چربی مدفوع، رنگ‏آمیزی سودان III مدفوع، اندازه‏گیری نیمه کمی چربی مدفوع 

بخش انجام دهنده: بیوشیمی مدفوع

نوع نمونه قابل اندازه گیری: مدفوع راندوم یا ترجيحاً بخش از مدفوع هموژنيزه جمع آوری شد در 24 ساعت.

حجم نمونه مورد نیاز:  ≥ 5 gr

شرایط نمونه گیری:

1. یک بیمار بزرگسال باید تحت رژیم حاوی حدود 100 تا 150 گرم چربی) یا سطح مقطع (60 g/m² در روز برای حدود یک هفته قبل و در طی انجام تست باشد و از مصرف غذاهای پرفیبر برای چند روز قبل از انجام آزمایش پرهیز نماید.
2.  پیش از جمع‏آوری نمونه بیمار نباید از شیاف یا مواد روغنی استفاده کرده باشد.
3.  از یک هفته قبل بیمار نباید باریم، بیسموت، روغن کرچک یا روغن معدنی مصرف کرده باشد. 

ملاحظات نمونه گیری:

1.       جهت جمع آوری مدفوع از ظروف پلاستیکی درب دار استفاده می شود.

2.       در زمان جمع آوری نمونه از آلوده شدن با ادرار خودداری گردد.

3.       تاریخ و ساعت شروع و خاتمه جمع‏آوری نمونه باید یادداشت شود.

4.       تمام نمونه ها باید با یکدیگر ارسال گردند. بر روی ظرف نمونه باید به ترتیب نمونه گیری، ظروف شماره 1، 2 و 3 مشخص گردد.

5.       برای یک نمونه رندم حداقل نمونه، 5 گرم مدفوع می باشد.

6.       جهت آنالیز سایر ترکیبات مدفوع باید نمونه گیری مجزایی صورت گیرد.

7.       نباید از مسهل بویژه از روغن های معدنی و  روغن کرچک در جریان نمونه گیری استفاده نمود.

8.       نباید از مکمل های سنتتیک چربی با قابلیت جذب بالا ( برای مثال اولسترا) یا مکمل های غذایی ضد چربی (fat-blocking nutritional supplements) در جریان نمونه گیری استفاده نمود.

9.       استفاده از پودر یا پماد پوشک می تواند منجر به نتایج کاذب گردد.

موارد عدم پذیرش نمونه:

1.        ظرف نامناسب جهت جمع اوری نمونه مدفوع؛

2.        تاخیر در انتقال نمونه به آزمایشگاه که منجر به خشک شدن نمونه گردد؛

3.        نمونه های حاوی آلودگی به باریوم و چارکول؛

4.        نمونه هایی مدفوع که حاوی ادرار، آب، محیط یا مواد نگهدارنده باشند؛

5.        عدم رعایت شرایط آمادگی بیمار که در بالا ذکر شد. 

شرایط نگهداری:

1.        نمونه را در دمای 4˚C تا زمان آزمایش نگهداری کنید.

2.        پایداری نمونه در دمای اتاق یک ساعت، در یخچال 4 روز و در فریزر، 2 هفته می باشد.

کاربردهای بالینی:

1.        تأیید وجود استئاتوره

2.        کمک به مطالعه تشخیصی سوء جذب و یا سوء هاضمه (همچون نارسایی برون ریز  پانکراس در بعضی موارد فیبروزکیستیک(

3.        بررسی نتایج حاصل از درمان در بیماران مبتلا به اسهال مزمن. 

متدولوژی: مقدار کمی از نمونه مدفوع را با 2 قطره آب، 2 قطره اتانول 95% و  3 تا 4 قطره رنگ Sudan III مخلوط نمایید. افزایش گلبول­های چربی زرد- نارنجی که سبب انکسار نور می‏شوند (رنگ‏آمیزی مستقیم سودان (III چربی‏های خنثی را تعیین هویت می‏کند.
اسیدهای چرب و صابون­های چربی پس از هیدرولیز توسط مخلوط کردن نمونه مدفوع با 2 تا 3 قطره سودان III و اسید استیک گلاسیال و حرارت دادن ردیابی خواهند شد.  قطرات چربی به رنگ قرمز – نارنجی زیر میکروسکوپ با بزرگنمایی 100 قابل مشاهده است.

مقادیر طبیعی:

* چربی خنثی: کمتر از 50 گلبول چربی در هر hpf به عنوان طبیعی گزارش خواهد شد.
* اسیدهای چرب: کمتر از 100 گلبول چربی در هر hpf به عنوان طبیعی گزارش خواهد شد. 

تفسیر: این آزمایش شامل تعیین وجود چربی‏های خنثی و چربی‏های توتال است. نتایج حاصله بصورت نیمه کمی گزارش می‏شوند. نتایج رنگ سودان برای چربی مدفوع فاقد حساسیت بوده و ممکن است سبب تشخیص اشتباه با بعضی اسیدهای چرب رژیم غذایی یا یبوست گردد.
براساس آنالیز چربی 72 ساعته مدفوع، وجود استئاتوره را می‏توان پایه‏ریزی کرد. سوء هاضمه یا سوء جذب ممکن است سبب استئاتوره شود. بعضی بیماران مبتلا به سوء هاضمه ممکن است تری‏گلیسرید بیش از حد دفع‏ کنند در حالیکه بیماران مبتلا به سوء جذب اسیدچرب بیش از حد دفع می‏کنند. 

عوامل مداخله گر :

ü      تنقیه

ü      مسهل

ü      روغن معدنی و روغن کرچک

ü      عنصر باریوم

ü      پماد پوشک

       محدودیت:  تست برای تفکیک بیماری های پانکراسی تعریف نشده و مفید نمی باشد. آزمایش حساسیت پایینی دارد. غلظت‏های افزایش یافته چربی مدفوع قادر به تمیز استئاتوره پانکراسی (سوء هضم) و روده‏ای (سوء جذب) نیست.

توضیحات: در این روش ساده و ارزان قیمت، چربی مدفوع با سودان III رنگ می‏شود. از این تست جهت غربالگری وجود چربی خنثی و اسیدهای چرب در مدفوع استفاده می‏شود و ممکن است به تعیین علت استئاتوره نیز کمک کند. تشخیص استئاتوره هنوز هم براساس نتیجه اندازه‏گیری کمی 72 ساعته چربی مدفوع است.

          منابع :

1. B. S. Ramakrishna, The steatocrit as a measure of fecal fat excretion: uses and pitfalls, Indian J Gastroenterol 2009(November–December):28(6):195–197
2. Jacobs S. D, DeMott R. W, Oxley K. D, Laboratory test handbook, 3 rd,Lexi comp,2004,pp:572-573
3. OSAMU MASAMUNE, TSUNEO TAKAHASHI, AKIO NAGASAKI, JUNJI IWABUCHI and MAKATO ISHIKAWA, Diagnostic Significance of the Sudan III Staining for Fecal Fat, Tohoku J. exp. Med., 1977, 122, 397-402
4. Sudan stain , From Wikipedia, the free encyclopedia, Available at: https://en.wikipedia.org/wiki/Sudan_stain
5. کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي و فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير