نام اختصاری:  Hco₃^-

سایر نام ها: بیکربنات،  Plasma or serum , carbon dioxide ,Plasma or serum Co₂

بخش مورد انجام : بیوشیمی

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم یا پلاسمای هپارینه یا EDTA دار

حجم نمونه مورد نیاز: 0.5 ml

شرایط نمونه گیری: نمونه گیری از خون شریانی  یا وریدی و در شرایط بیهوازی صورت می گیرد.

ملاحظات نمونه گیری:

1. نیاز به ناشتایی نمیباشد.

2. ترجیحاً از هپارین بعنوان ضد انعقاد استفاده شود.

3. از مایع پریتوان و مایع پانکراتیک و دئودنال نیز برای سنجش استفاده میشود.

موارد عدم پذیرش نمونه : نمونه با همولیز شدید مورد قبول نمی باشد.

شرایط نگهداری: نمونه سرم در دمای c^◦4 به مدت 24 ساعت پایدار است.

کاربردهای بالینی: اندازه گیری بیکربنات در تشخیص و درمان تعداد زیادی از اختلالات بالقوه جدی مرتبط با عدم تعادل اسید و باز در سیستم های متابولیک و تنفسی کاربرد دارد. بعضی از این شرایط  نظیر اسهال، اسیدوز توبولار کلیوی، انسداد کلیه و کتواسیدوز می باشد.

روش مرجع: الکترود PCO₂ در بافر اسیدی

روش ارجح: آنزیماتیک، ISE

مقادیر طبیعی:

سرم يا پلاسماي شرياني : /L mmol 28 - 21 

سرم يا پلاسماي وريدي :   mmol/L 29 - 22

تفسیر: بیکربنات بعنوان مهمترین تامپون برون سلولی درتعادل اسید- بازی در بدن به شمار می رود. CO₂ نتیجه متابولیسم  نسوج مختلف  بوده  که در خون حل شده و به صورت اسید کربنیک حمل می گردد. عموماً در کنار سایر الکترولیت ها برای غربا لگری عدم تعادل الکترولیتی بکار می رود.

افزایش سطح: آلکالوز متابولیک در اثر استعمال مقدار زیادی ترکیبات قلیایی و انسداد شدید روده

کاهش سطح: دیابت های کنترل نشده، نارسایی های کلیوی، مسمومیت با نمک یک اسید و یا دهیدراتاسیون شدید از طریق روده باریک

عوامل مداخله گر: اسیدوز جبرانی تنفسی و آلکالوز متابولیک باعث افزایش و اسیدوز متابولیک و آلکالوز جبرانی تنفسی باعث کاهش مقدار بیکربنات می شود.

افزایش دهنده ها: مورفین ها، باربیتوراتها، دیورتیکها، فورزماید

کاهش دهنده ها:کلرید آمونیوم، استازولامید، کلسترامین ، سیکلوسپورین، متانول و فن فورمین

توضیحات:از آنجایی که بیکربنات به صورت گاز در نمونه حل شده است در صورت عدم درپوش برروی نمونه، فرار بوده و تقریبا در هر ساعت mmol/L 6 از مقادیر آن کم می شود. ضروری است نمونه گیری در ویال های درپوش دار صورت گیرد و آنالیز در کوتاهترین زمان انجام شود.                       

منابع :

1. Tietz Textbook of Clinical Chemistry, Edited by Burtis and Ashwood. Philadelphia, PA, WB Saunders Company, 1994.

2. کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي و فراورده هاي تشخيصي دکتر حميدرضا سقا و همکاران